Kultura japońska
Prawda nie jest ukryta, to my jej nie dostrzegamy
Zrozumieć sztukę karate
Działalność Instytutu nie zamyka się tylko w obszarze poznawania karate-do. Jesteśmy otwarci także na inne sztuki walki pochodzące z Japonii, których wspólnym mianownikiem jest określenie budo.
Aby zrozumieć filozofię karate-do, musimy sięgnąć jeszcze głębiej, do korzeni japońskiej sztuki i kultury.
Poznajemy kaligrafię japońską, sumie, haiku, haige, ceremonię parzenia herbaty oraz wyroby słodyczy. Chcemy z tych wszystkich dziedzin czerpać jak najwięcej, po to aby w pełni zrozumieć filozofię i zasady postępowania mistrzów karate.
円相 Ensō
Ensō to japońskie słowo oznaczające „krąg”, jest pojęciem silnie związanym z buddyzmem zen. Jest to najczęściej spotykany znak w kaligrafii japońskiej.
Symbolika Ensō odnosi się do początku i końca wszystkich rzeczy, kręgu życia i związku istnienia. Może ono symbolizować pustkę lub pełnię, obecność lub nieobecność. Wszystkie rzeczy mogą być zawarte wewnątrz lub odwrotnie, może symbolizować nieskończoność, „nic”, doskonały stan medytacji i oświecenie. Ensō symbolizuje stan umysłu. Jest odzwierciedleniem chwili. Może wydawać się proste do narysowania, ale tak nie jest. Mówi się, że jakość pracy pędzla ujawnia głębię oświecenia. Można je narysować samodzielnie lub z napisami, wierszami lub słowami. Napis jest zwykle umieszczony z boku, ale może być umieszczony w dowolnym miejscu, w tym wewnątrz koła. Przed namalowaniem Ensō można medytować w ciszy przed pędzlem i papierem. Kiedy rysunek jest wykonywany, odbywa się to szybko i spontanicznie, jako nieunikniony wyraz tego, co już istniało w twórcy. Jest doskonałe, takie jakie jest, nawet w całej swojej niedoskonałości.
苔玉 Kokedama
Dosłownie oznacza kule z mchu (koke -mech, tama – kula). Jest to japońska sztuka uprawy roślin w kuli ulepionej z podłoża i otoczonej mchem, dla ozdoby oraz łatwiejszego zatrzymywania wody wokół korzeni.
Wykonanie Kokedamy:
Wyciągnąć roślinę z doniczki i oczyścić korzenie z ziemi tak aby ich nie uszkodzić. Przygotować ziemię do której dodajemy wodę i mieszamy. Masa powinna mieć konsystencję gliny. Z przygotowanej mieszanki formujemy kulę. Powinna być gruba i zwarta, a wielkością musi pasować do korzeni rośliny. Muszą się w niej dokładnie zmieścić. Kulę przełamujemy na dwie równe połówki i umieszczamy tam korzenie rośliny, a następnie składamy je i dociskamy. Mech dociskamy mocno do kuli, tak żeby dobrze przylegał i nie odpadał. Następnie owijamy ją szczelnie sznurkiem.
Gotową Kokedamę umieszczamy na 5 minut w wodzie.
書道 Shodō – droga pisma
Kaligrafia japońska to sztuka zapisu sylabariuszy hiragany i katakany ale głównie znaków kanji. Znaki kanji zostały zapożyczone z Chin przez Japończyków w VI wieku naszej ery. Do tego czasu Japończycy nie posiadali pisma, a wiedza i informacje przekazywane były ustnie.
Chiński system znaków kanji okazał się niepasujący do języka japońskiego, dlatego wprowadzono w nim zmiany.
Kaligrafię można wykonywać na trzy sposoby artystycznego pisania liter:
-
kaishao - dokładne odwzorowanie poszczególnych liter,
-
gyosho - litery odwzorujemy mniej dokładnie, większą rolę przykłada się do emocji stawianiu znaków,
-
sosho - brak reguł i zasad stawiania liter, kaligrafię tworzy się w oparciu o fantazję i odczucia artysty.
Współczesna kaligrafia rozwinęła kilka gatunków i nurtów: kaligrafia wierszy i tekstów współczesnych, kaligrafia jednego lub kilku znaków, totalna abstrakcja – zaprzeczenie litery i znaczenia, sztuka grawerowania pieczęci oraz grawerowanie znaków w drewnie, kamieniu lub innych materiałach.
言 霊 Kotodama - słowo duch/dusza
Kaligrafia japońska związana jest z nurtem, który nazywa się kotodama. „Słowo duch/dusza” odnosi się do przekonania, że moce mistyczne zamieszkują słowa i imiona. Pojęcie to zakłada, że dźwięki mogą w magiczny sposób wpływać na przedmioty, a użycie rytualnych słów może wpływać na nasze środowisko, ciało, umysł i duszę. Kotodama czyli przeświadczenie, że każde słowo zamieszkuje swoisty duch a wypowiadanie dobrych słów sprawia, że przytrafiają się nam dobre rzeczy.
Dlatego też tworząc kaligrafię używamy tylko pomyślnych słów.
墨絵 Sumi-e, 俳句 Haiku, 俳画 Haiga
To formy sztuki opartej na kaligrafii japońskiej Shodo. Sumi-e to obrazy tworzone przy pomocy pędzla i czarnego tuszu. Kolorystyka jest czarno-biała a paleta barw to różne odmiany szarości. Haiku to krótki 17 sylabowy wiersz, który dotyczy jednej i niepowtarzalnej chwili autora. Połączenie Haiku i Sumi-e to Haiga, której wyjątkowość polega na tym, że jest jednym wyrazem emocji artystycznej złożonym z dwóch integralnych zdarzeń. Możemy użyć powiedzenia, że Haiga to dwa w jedności.
W poszukiwaniu kultury i sztuki japońskiej czasami możemy spotkać osoby, które przez wiele lat mając styczność z artystami z dalekiego wschodu, potrafiły w znakomity sposób oddać klimaty tych krajów. Taką osobą jest artystka
Pani Lidia Rozmus. Ukończyła studia Historii Sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim, wyjechała do Stanów Zjednoczonych i tam tworzy swoje prace, maluje sumi-e, pisze haiku i komponuje haige. Przyjeżdżając do Polski prowadzi zajęcia i organizuje wernisaże, na których przedstawia swoją sztukę oraz uczy innych odczuwać piękno tego przekazu. Na warsztatach możemy odczuć niezwykłe ciepło i energię, którą emanuje artystka. Te elementy potrafią w sposób niezwykły inspirować wszystkich tych, którzy pragną zgłębić szeroko pojmowaną kulturę japońską.
講義 Kougi - wykład
Tematem przewodnim IV Sesshin Karate-Do były formy sztuki japońskiej Sumi-e, Haiku i Haiga. Zapraszamy do wysłuchania wykładu wszystkich tych, którzy zainteresowani są tą tematyką. Wykład przygotował i prowadził sensei Jerzy Lelito.